In ‘De ontdekking van de Middeleeuwen. Geschiedenis van een illusie’ beschrijft de expert bij uitstek Peter Raedts hoe vanaf 1800 de middeleeuwen werden herontdekt. Deze herontdekking had alles te maken met de opkomst van de moderne nationale staat en met de overgang van een agrarische naar een geïndustrialiseerde samenleving.

De eeuwwisseling rond 1800 is een zeer bijzondere eeuwwisseling. Het is het moment waarop de aristocratie haar macht verliest. Het is tevens de periode waar de industrialisatie op gang komt en er fabrieken ontstaan waarbij de werkers in die fabrieken een nieuwe groep gaan vormen: het proletariaat. 
De ingrijpende veranderingen maken ook dat de bestaande sociale structuren grondig overhoop gehaald worden. Mensen raken in die periode hun zekerheden kwijt. En als reactie zoeken schrijvers, dichters, filosofen en politici naar nieuwe wegen. 

In een recensie van het Historisch Nieuwsblad lezen we:
… Het verleden is een grabbelton waaruit iedere nieuwe generatie stukken en fragmenten te voorschijn haalt om er een verhaal van te maken dat haar kan helpen haar eigen tijd beter te begrijpen,’ schrijft Raedts in dit boek. Hierin laat hij zien dat de term ‘Middeleeuwen’ aanvankelijk bijzonder negatief bedoeld was – de bekende Italiaan Petrarca muntte het begrip om de duistere, smerige en barbaarse periode tussen de glorieuze Oudheid en zijn eigen tijd aan te duiden – maar dat vanaf de achttiende eeuw een positiever beeld ontstond en de Middeleeuwen in de negentiende eeuw juist verheerlijkt werden. In tegenstelling tot de als kil, kunstmatig en individualistisch beschouwde industriële samenleving werden de Middeleeuwen nu ineens gezien als een tijd waarin spiritualiteit, authenticiteit en gemeenschapszin de toon aangaven… (einde citaat).

In de nu volgende video toont Bart Jan de Graaf tot welke merkwaardige ontdekking Raedst in Oxford kwam.