Positieve psychologie & gezondheid
Les 1
Positieve psychologie
Psychologie
Psychologie is een boeiend vak dat zich bezighoudt met hoe ‘onze bovenkamer’ functioneert. Het gaat dan om vragen als: hoe denken we, hoe gedragen we ons in bepaalde situaties, hoe nemen we iets waar, hoe werkt ons geheugen en waarom zijn sommigen bevattelijk voor stress en anderen niet?
En met die opsomming zijn we beslist nog niet volledig geweest. Psychologie is in tegenstelling tot bijvoorbeeld natuurkunde geen oud vakgebied. Psychologie is voor een deel voortgekomen door vragen rondom problemen van mensen te onderzoeken.
In de volgende video zien we hoe er een nieuwe stroming in de psychologie ontstaat: de stroming van de positieve psychologie.
Psychologie zoals het was
In dit gedeelte neemt Martin Seligman ons mee in het traditionele beeld van de psychologie en wel zoals psychologie voor de eeuwwisseling werd ervaren.
Hij schetst ons een beeld waarbij psychologie vooral wordt gekoppeld aan problemen. Problemen rond gedrag, stress, enz.
De belangrijkste conclusies
De belangrijkste conclusie die Seligman trekt is:
Psychologen hebben zich tot nu toe steeds toegelegd op mensen die worstelen met een psychisch probleem. Maar daarmee zijn die psychologen ‘de gewone mens’ vergeten en juist omdat ze die vergeten zijn, hebben psychologen nooit vragen onderzocht over bijvoorbeeld ‘wat zijn nu factoren die bepalen waarom mensen zich gelukkig kunnen voelen?’ En met de wetenschap dat er ook altijd tegenslag in het leven kan zijn, is de vraag ‘hoe kun je je goed herstellen?’ van nog grotere betekenis.
Hoe we gevoelig zijn voor bepaalde woorden
Kun je je voorstellen dat er vroeger onderzoekers waren die ‘geluk’ gingen onderzoeken? Echt niet… geluk was eerder een term die we in damesblaadjes tegenkwamen. Of in sprookjes… ze leefden nog lang en gelukkig.
En natuurlijk, als je een prijs van een miljoen wint, ben je beslist gelukkig. Maar het is ook duidelijk dat de kans daarop maar heel klein is en dat we ook zonder miljoen gelukkig kunnen zijn.
Met de komst van de positieve psychologie is het beeld rondom psychologie veranderd. Veel beroemde psychologen onderzoeken nu vragen als:
– wat maakt dat mensen met veel plezier (bevlogen) kunnen werken?
– wat zijn typische factoren die maken dat we ons happy voelen?
– wat maakt dat mensen die het einde zien naderen toch gelukkig kunnen zijn?
Denk eens na over…
Nogmaals, alle opgaven in deze cursus zijn optioneel. Je kunt ze doen als je het fijn vindt om af en toe wat dieper op het onderwerp in te gaan.
Ga eens voor jezelf na:
– heb je zelf ooit ervaringen gehad met psychologie/psychiatrie?
– wat zijn je ervaringen als het gaat om anderen in relatie tot psychologie/psychiatrie?
– herken je het beeld dat Martin Seligman in deze korte video schetst?
Misschien is het aardig om je bevindingen op te schrijven, dan kun je naderhand nog eens terugkijken op wat je vond.
Positieve psychologie, een stapje verder
We tonen nu een deel van een lezing van Rinka van Zundert (oprichter en ontwikkelaar Leer- & Veerkracht) op de eerste conferentie van Mentale Fitheid 2020.
Hier komt o.a. de volgende conclusie naar voren: ‘het gaat erom dat mensen het optimale uit zichzelf kunnen halen’. Die conclusie vormt straks een fraaie opstap naar de positieve gezondheid.
Duur: ongeveer 18 minuten.
Is geluk maakbaar?
Allereerst merken we op dat de positieve psychologie negatieve ervaringen niet uit de weg gaat. Dat zou ook onrealistisch zijn. Maar het gaat dan eerder om de vraag hoe we na een nare gebeurtenis weer een goede balans kunnen vinden. Of nog belangrijker… wat je kunt doen om je weer beter te voelen.
In de voordracht komt o.a. de vraag naar voren of geluk maakbaar is. Met andere woorden kun je dingen doen waardoor je je gelukkig voelt? Het antwoord is een duidelijk ‘ja’!
De invloed van positieve psychologie
In de voordracht van Rinka kwamen ook een aantal punten naar voren die van betekenis zijn als het gaat om je meer happy te voelen. Vaak gaat het ook nog om punten die elkaar in positieve zin beïnvloeden.
Het gaat om:
– dankbaarheid
– bewust genieten van dingen die fijn zijn
– leren omgaan met stress en tegenslag
– doelen stellen, bijv. leren van dingen te genieten
– dingen doen die je leuk vindt
– optimisme cultiveren
– piekeren en vergelijken vermijden
– sociale relaties koesteren
– vergeven
– zingeving, een begrip waar we nog op terugkomen.
Met tenslotte de belangrijke conclusie : het zorgen voor lichaam en geest draait niet alleen om geld!
De volgende video toont dat op komische wijze.
Voor een deel gedrag en voor een deel in de genen
Het is goed om te weten dat geluk voor zo’n 50% bepaald wordt door ons gedrag. Juist omdat we weten dat je je gedrag voor een deel ook zelf kunt beïnvloeden, is ook duidelijk dat je zelf de sleutel in handen hebt om je happy te voelen. Uiteraard ligt het getal 50% niet precies vast maar het beeld is duidelijk.
In de video die we nu tonen wordt gevraagd wat je bijvoorbeeld zelf kunt doen om je gelukkiger te voelen. Dijksterhuis noemt daarbij o.a. op:
– genieten van nieuwe ervaringen door te reizen
– genieten van vrije tijd
– iets geven.
De geluksprofessor
Hoe word je gelukkig? Pieter Hulst gaat voor het populair wetenschappelijk programma “Wetenschap Havermoutpap” bij kasteel Wijchen in gesprek met prof. dr. Ap Dijksterhuis over geluk. De psycholoog en bestsellerschrijver vertelt Pieter hoe menselijk geluk wordt opgebouwd en wat je moet doen om gelukkig te worden.
Ap Dijksterhuis is psycholoog en onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen en schreef boeken als “Op naar Geluk” en “De merkwaardige psychologie van een wijndrinker”.
Natuurlijk zijn veel mogelijkheden die Dijksterhuis noemt voor ouderen niet meer relevant of niet meer beschikbaar. Er zijn ouderen die nog wel kunnen reizen, maar ook die dit niet meer kunnen. Maar zaken als genieten van vrije tijd, genieten van iets te geven zijn voor iedereen bereikbaar, En zelfs genieten van nieuwe ervaringen is gelukkig door tv en internet wel degelijk mogelijk!
Ervaar eens bij jezelf…
Ervaar eens bij jezelf wat je echt leuk vindt om te doen.
We geven een aantal suggesties
– lekker met een hobby bezig zijn en een hobby mag wat ons aangaat bijna alles inhouden;
– als het nog mogelijk is: lekker reizen in binnen- en buitenland. Al eens ontdekt hoeveel geweldig mooie plaatsen Nederland rijk is?
– je in een bepaald onderwerp verdiepen. We hebben op onze site heel veel leerquizzen opgenomen. Dat is een leuke vorm om zo met bepaalde onderwerpen kennis te maken. En misschien vind je het leuk om je dan verder in zo’n onderwerp te verdiepen.
Een belangrijke conclusie
Al die zaken die we hierboven hebben opgenoemd, zijn waarschijnlijk niet nieuw. Het nieuwe is dat je nu bewust moet nadenken waar je echt plezier uit kunt halen. Kun je onder woorden brengen wat dat plezier is? Het kan bijvoorbeeld gaan om tijdverdrijf of zin hebben om iets op te lossen, of om bepaalde onderwerpen te begrijpen. Kortom, het gaat niet om de bezigheid zelf maar om bewust na te denken over waarom je iets leuk vindt!
Opdracht
Schrijf eens voor jezelf op:
• wat zijn de dingen die ik doe en waaraan beleef ik duidelijk plezier?
• ik merk dat op grond van ….
• waarom ben ik misschien wel gestopt terwijl dat eigenlijk niet nodig is?
Wat voor conclusies kun je nu zelf trekken?
Een interessante situatie
Misschien ben je 60-plusser en heb je een familielid dat nog veel ouder is. Bijvoorbeeld je veel oudere vader die worstelt met zijn gezondheid en waarvan je het vermoeden hebt dat hij maar moeilijk de dag doorkomt. Hoe zou je met hem een gesprek voeren met de kennis die je zojuist hebt opgedaan. Kortom: kun je in een gesprek nagaan wat hij leuk vindt?
Zou je kunnen bedenken hoe hij hier nog meer plezier aan zou kunnen beleven, bijvoorbeeld door te kijken in oude fotoalbums. Misschien kun je helpen door hem te laten zien hoe hij met behulp van een tablet en Skype meer contact met zijn familie zou kunnen hebben, enz.