Japonisme
Inleiding
De bekoring van het land van de rijzende zon
Wat gaan we behandelen?
Het onderwerp van deze cursus is: het Japonisme, de grote fascinatie in de westerse wereld voor het geheimzinnige Japan. Het gaat dan om het Japan dat vanaf 1854 de deuren openzet. Vooral in de beeldende kunst, maar ook op het gebied van design, mode, muziek en literatuur, zal de vormentaal van Japan voor een revolutie zorgen.
We kijken ook naar het opmerkelijke verhaal hoe de prentkunst uiteindelijk bekend wordt in Parijs waar op dat moment de geboorte van het impressionisme plaatsvindt.
Maar alvorens dat te doen, maken we eerst kennis met het ontdekken van Japan en natuurlijk hebben we het dan over een uniek klein schiereilandje met de naam Decima.3
Uit een sprookje weggelopen
De Japanners zagen eruit alsof ze uit een sprookje waren weggelopen; schreef Marianne North, een Britse botanisch kunstenaar na aankomst in 1875. Het land van de rijzende zon (de letterlijke betekenis van Nippon, de officiële naam van Japan) was in 1875 pas sinds twee decennia toegankelijk voor westerse bezoekers. Alleen Nederland mocht in de periode daarvoor handeldrijven met Japan, zij het via dat eerder genoemde eilandje Decima. Die handel bestond grotendeels uit porselein dat in de westerse wereld gretig aftrek vond. Het tere porselein met haar verfijnde decoraties betoverde Europa al sinds lange tijd. Het was via dat porselein, of eigenlijk vooral door het inpakpapier daarvan, dat de Japanse prentkunst werd ontdekt.Â
In de eerste les zullen we het vooral over de ontwikkeling van deze handelspost hebben.
Felix Bracquemond en een opmerkelijke ontdekking
Toen de Franse etser, graveur, keramist en houtsnijder Felix Bracquemond een lading porselein uitpakte bij zijn importeur, werd hij als door de bliksem getroffen door het inpakpapier met prenten van de Japanse kunstenaar Hokusai.
Bracquemond bracht die afbeeldingen onmiddellijk onder de aandacht van zijn kunstenaarsvrienden. Dat zou grote gevolgen hebben. In de tweede les zullen we vooral ingaan om het punt waarop het impressionisme met deze Japanse prentkunst kennismaakt.
Onze cursusleider: Bart Jan de Graaf
Deze cursus is gebaseerd op een reeks voordrachten van Bart Jan de Graaf.Â
Drs. Bart Jan de Graaf is afgestudeerd als historicus aan de Universiteit Utrecht, met als specialisatie ‘cultuur- en ideeëngeschiedenis vanaf de Verlichting’.
In 2012 ben ik begonnen met het aanbieden van cursussen cultuurgeschiedenis.
De eerste twee cursussen werden goed bezocht en enthousiast ontvangen. In de metamorfose van de wereld werd aan de hand van vijf thema’s (tijd, ruimte, onttovering, onderbewustzijn en massacultuur) een beeld geschetst van de grote veranderingen die zich voordeden in het tijdperk van de Industriële Revolutie.
Bart Jan is een geweldig spreker. Door corona ontstond er de behoefte om zijn colleges ook online aan te bieden. Daar maken we nu gebruik van.
Bij ieder onderwerp bieden we een selectie van zijn online lezingen aan.
Wie alle lezingen over een bepaald onderwerp wil volgen, kan het beste zijn website raadplegen:
We tonen nu de eerste voordracht waarin Bart Jan als voorbeeld aangeeft hoe belangrijk Japan voor Vincent van Gogh was.
Duur en moeilijkheidsgraad
Bij onze cursussen wordt er nooit vanuit gegaan dat je al over bepaalde voorkennis moet beschikken. Ze zijn dus voor iedereen geschikt ongeacht de gevolgde vooropleiding. Soms bieden we Engelse video’s van YouTube aan waarbij we alleen video’s tonen die ook in het Nederlands ondertiteld kunnen worden.
Of de inhoud aanspreekt en of je de inhoud niet te moeilijk vindt, blijkt al direct bij de eerste onderwerpen.
Deze cursus kan in 2 -3 uur worden gedaan. In sommige lessen wordt ook aan de hand van links aangegeven hoe je je verder kunt verdiepen. In dat geval kan zo’n cursus vele uren duren…. maar het zijn dan wel erg genoeglijke uren!
