Gesprekken voeren
Inleiding
Seniors for seniors
Reeks “Seniors for Seniors”
Onder de groep senioren treffen we veel vrijwilligers aan. Er zijn ook veel mogelijkheden om hulp aan te bieden: bijvoorbeeld helpen met boodschappen doen, gewoon even gesprekspartner zijn of klusjes in huis doen.Â
Een vrijwilliger is geen professionele zorgverlener maar dat neemt niet weg dat er veel interesse is in vragen als:
- hoe kan ik goed contact leggen?
- hoe behoud ik afstand als ik aanvoel dat dit nodig is?
- hoe kan ik mensen motiveren als ze in de put zitten?
- waar moet ik op letten als ik met bepaalde ziekten te maken krijg?
Denk bijvoorbeeld aan diabetes en dementie.
In het kader van al die vragen hebben we een reeks cursussen ontwikkeld onder de noemer “Seniors for Seniors”. Het gaat om cursussen die opvallend kort zijn. Daarbij geven we wel links om meer over een bepaald onderwerp te leren als die wens er is. Â
Deze cursus gaat specifiek over het voeren van gesprekken.
Er zijn verschillende onderwerpen die van belang zijn als het gaat om het voeren van gesprekken met ouderen.
In deze cursus zullen we achtereenvolgens ingaan op:
- de presentietheorie van Baart
- wat betekent ‘goed luisteren’?
- empathie en wat daarmee samenhangt
- motiveren
In het laatste gedeelte ‘externe bronnen’ noemen we bronnen waar meer informatie is te vinden. Daar horen ook cursussen bij die door anderen zijn ontwikkeld.
Veel overlap
Uiteraard zijn er grote overeenkomsten tussen verschillende gesprekstechnieken. Goed luisteren en je goed in een ander kunnen verplaatsen (empathie) zijn voorbeelden van die opvallende overeenkomsten. Maar daar waar de presentietheorie wordt gedomineerd door de vraag hoe de relatie met de ander is, wordt bij motiveren vooral gekeken hoe we mensen kunnen motiveren tot gedragsverandering.
Sinds de zogenaamde theorie van ‘motiverende gespreksvoering’ door William Miller en Stephen Rollnick is opgezet, wordt deze theorie op allerlei terreinen in de praktijk gebracht.Â
Op bol.com lezen we:
…Â Dit boek is het standaardwerk over Motiverende Gespreksvoering (MGV), een hulpverlenersmethode met een enorme aantrekkingskracht die zich als een olievlek over de zorg en andere werkvelden verspreidt. Daarin speelt het bewijs voor betere uitkomsten bij tal van veranderuitdagingen onmiskenbaar een rol, maar ook de onderliggende ‘spirit’ van de benadering… (einde citaat)
Motiverende gespreksvoering is ook een onderwerp waarbij we ons moeten realiseren dat het een techniek is die vooral door getrainde professionals wordt ingezet. We merken dat op omdat het goed is om aan te geven wat typisch voor de professional is en wat meer geschikt is voor de vrijwiligger. Dat neemt niet weg dat vrijwilligers best interesse hebben in deze methoden. Les 4 is vooral vanuit dat oogpunt geschreven.Â
Koetjes en kalfjes
We voeren ons hele leven gesprekken en het lijkt dus onzinnig om een cursus te volgen die hierop ingaat. Daarom toch enige toelichting vooraf. Bij de meeste gesprekken die we voeren gaat het inderdaad gewoon over koetjes en kalfjes. We voeren een gesprek omdat het nu eenmaal niet leuk is om maar stil tegenover elkaar te zitten.
Natuurlijk, als je bij elkaar woont ligt dat anders. Dan hoef je niet continu met elkaar te spreken. Maar als iemand op bezoek komt dan is het normaal dat we informatie uitwisselen. Aangeven hoe het met ons gaat, wat er met de buren aan de hand is, dat er een nieuwe winkel is gekomen, noem maar op; het gaat om allerlei voorbeelden die een gesprek – vaak met een kopje koffie erbij – tot een aangenaam iets kunnen maken. Anders gezegd: het zijn dat soort gesprekken die eenzame mensen doorgaans missen.
Opgaven
Omdat dit een cursus is, zullen we af en toe ook vragen stellen. Je ziet dan dit uiltje en naast dat uiltje zie je een of meer vragen staan.
Het is de bedoeling dat je eerst nadenkt over je antwoord. Daarna klik je op de vraag en zie je wat in onze ogen het beste antwoord is.
Gesprekken die niet over koetjes en kalfjes gaan
Deze cursus is niet opgezet voor gesprekken over koetjes en kalfjes, hoewel er natuurlijk niks mis is met dit soort gesprekken. Engelsen spreken dan van ‘social talk’: gesprekjes vanuit het gegeven dat je gezellig bij elkaar bent.
Bij het plaatje hiernaast is direct duidelijk dat het gesprek niet over koetjes en kalfjes gaat. De handen raken elkaar en dat is doorgaans een symbool dat het gesprek dieper gaat en dat er begrip is voor de ander.
De cursus is opgesteld voor situaties die moeilijker zijn. We hebben een gesprek met iemand die duidelijke problemen heeft. Zeker bij senioren die last hebben van eenzaamheid kan die situatie zich voordoen. We weten dat er talloze vrijwilligers zijn die zich willen inspannen om met senioren te spreken, die een luisterend oor kunnen bieden daar waar daar behoefte aan is. Juist voor die doelgroep is deze cursus opgesteld.
Maar de cursus is er ook voor vrijwilligers die zich ongemakkelijk voelen tijdens een gesprek,. En waarbij er een duidelijke wens is om een grens in de relatie te kunnen stellen. Ook daar is kennis voor nodig.
Een video die misschien niet zo aangenaam overkomt
We zien hier een korte video waarin een aantal mensen worden geïnterviewd die eenzaam zijn. Daar praten ze nauwelijks omheen. Die mensen zijn kennelijk de noodzakelijke zingeving kwijtgeraakt om het leven nog op een positieve wijze te kunnen aanvaarden. Eenzaamheid komt in heel veel leeftijdscategorieën voor, maar voor bejaarden kan het extra confronterend zijn.Â
Natuurlijk stellen al deze personen dat ze het gezellig vinden om weer eens te winkelen, om gezellig te kletsen met iemand. Maar het is ook duidelijk dat het vaak gaat over de zin van het leven. De koetjes en kalfjes zijn verdwenen.
Welke cursussen zijn nog meer van belang?
In het aanbod zijn er verschillende cursussen die meer diepgang kunnen geven:
1. Positieve psychologie en positieve gezondheid
Deze cursus gaat uitgebreid in op de inzichten in van zowel positieve psychologie als positieve gezondheid. Deze onderwerpen tonen zoals men mag verwachten een sterke samenhang.
2. Eenzaamheid
Een cursus die dieper ingaat op het begrip eenzaamheid en vooral hoe eenzaamheid een probleem voor ouderen kan zijn.
3. Verbeter je contacten
De cursus is op senioren gericht die zich de vraag stellen hoe ze hun contacten kunnen verbeteren.Â
4. Feedback geven
Een cursus die gaat over het geven van feedback.
Tijd, niveau, motivatie en instelling
Bij heel veel cursussen wordt aangegeven wat het niveau is om deze cursus te kunnen volgen en wat ongeveer de duur is om de cursus door te nemen. Over beide zaken kunnen we kort zijn:
- iedereen met interesse voor het onderwerp kan deze cursus volgen. Er is geen voorkennis nodig.
- de duur van de cursus bedraagt ca. 2 uur
Maar bij deze cursus plaatsen we ook nog de volgende opmerking..Vrijwiligger zijn, geeft vanuit het oogpunt dat je “iets kunt geven” veel voldoening. Maar pas op dat je de problemen van een ander niet mee naar huis neemt. Ken je grenzen!Â
We hebben zojuist een aantal confronterende video’s gezien en we stellen met nadruk dat vrijwilligerswerk niet altijd dergelijke confrontaties met zich meebrengt. Maar als je weet dat je moeite hebt met ‘negatieve confrontaties en moeilijke gesprekken’, geef dan de vrijwilligersorganisatie aan wat voor jou wel plezierig is om te doen!