Jeroen Bosch
Vervolg vraag 1
Meer achtergrond
Jeroen van Aken
De echte naam van Jeroen Bosch was Jheronimus van Aken. Maar zijn beroemdheid gekoppeld aan het feit dat hij zijn leven verbleef in Den Bosch hebben de naam doen veranderen in Jeroen Bosch. In archiefstukken van de gemeente vinden we uitdrukkingen als: JHERONIMUS, zoon van wijlen ANTHONIS VAN AKEN.
We weten niet precies wanneer hij is geboren. Vermoedelijk was het rond 1450 en hij zou in 1516 in Den Bosch overlijden. Dat laatste staat wel vast.
Het hiernaast getoonde portret is het oudste portret dat we kennen. Het is niet gesigneerd. Het is gevonden in de gemeentelijke bibliotheek van Arras. Het stamt vermoedelijk uit 1550 en men veronderstelt dat dit portret geschilderd is op basis van een portret van de schilder dat kennelijk bestond.
Het portret dat bij de vraag werd gegeven stamt uit 1572. Het gaat om een gravure van Hieronymus Cock. De gravure is gebruikt in een manuscript van Lampsonius.
Het standbeeld op de markt in Den Bosch
Op de markt in Den Bosch staat dit standbeeld dat is gebaseerd op het portret dat in Arras werd gevonden. Het standbeeld is ontworpen en gesigneerd door de beeldhouwer August Falise.
Er is nog een portret van Jeroen Bosch bekend en dat is het portret dat zich in een museum in Amherst (USA) bevindt. De herkomst van die gravure is echter zo onduidelijk dat de meeste historici geen aandacht aan deze afbeelding besteden.
Veel interessanter is de vraag of Jeroen Bosch ergens in een schilderij zijn eigen beeltenis heeft verwerkt. Ook hier zijn verschillende theorieën in omloop. Een van die theorieën gaat ervan uit dat Jeroen Bosch zichzelf heeft afgebeeld in zijn ongetwijfeld beroemdste schilderij namelijk het drieluik “De Tuin der Lusten” dat zich in het Prado bevindt.
We tonen eerst een gedeelte van dat luik en laten dan in meer detail zien waar het om gaat.
Wie is dat?
Het gaat dus om een detail van de zogenaamde boommens in de Tuin der Lusten. Een boommens is een mens in de vorm van een boom. De boom steunt niet op één stam maar op twee stammen en die stellen de benen van de boommens voor. Daarop bevindt zich een ei-achtig lichaam. Merk op dat uit die stammen weer takken zijn ontsproten. Het gaat ons natuurlijk om de opvallende kop onder de schotel. Uiteraard is de gedachte naar voren gekomen dat Jeroen Bosch hier zichzelf heeft afgebeeld. We zien een smal gezicht met een spitse neus. Het zelfde gezicht komen we overigens tegen in het enige schilderij dat in Nederlands bezit is: de Marskramer. We zullen dat schilderij nog verder bespreken. Uiteraard is dit alles weer giswerk en sommige experts verklaren deze interpretatie als pure onzin. Maar boeiend is het onderwerp zeker.
Omdat dit de eerste les is waar we met Jeroen Bosch kennismaken, willen we een kort overzicht geven gekoppeld aan jaartallen.
1450 (circa) geboortejaar Jheronimus van Aken. Zijn vader en grootvader waren ook schilders die o.a. werken voor de St. Jan (de kathedraal) hebben gemaakt. Het geeft aan dat ze als schilders zeker een bepaalde bekendheid genoten. Ook zijn broers zullen schilder worden. Jeroen was het vierde kind in een gezin van vijf kinderen. Jeroen en zijn broers zullen het schildersvak vrijwel zeker van hun vader geleerd hebben.
1462 Familie-atelier op de Markt van ’s-Hertogenbosch. Hier gaan we in de tweede les verder op in.
1480 Huwelijk met Aleid van de Meervenne, een vrouw uit een gefortuneerd gezin.
1488 Bosch wordt lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, hier maakt hij kennis met de hoogste klasse. Dit punt komt in de derde les aan de orde (zie afbeelding uit het archief van de broederschap).
1488 Uiterlijk in dit jaar begint Jheronimus met het signeren als Jheronimus Bosch. Hij is nu een bekend schilder en hij zal als een beroemd schilder sterven.
1504 Filips de Schone, hertog van Bourgondië en Brabant, bestelt bij Bosch een schilderij (Het Laatste Oordeel). Dat werk is verdwenen. Het geeft in ieder geval aan hoe bekend Jeroen Bosch in die tijd was.
1516 Bosch wordt begraven, de mis vindt plaats in de St. Jan
Voor het geval je dieper op het onderwerp wil ingaan
Er is uiteraard meer informatie op internet te vinden.
Als je meer over dit onderwerp wil leren, kun je van onderstaande link gebruik maken.
Probeer eens na te gaan of er nog meer portretten als zelfportret worden genoemd.